-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 99
/
pl.html
1652 lines (1300 loc) · 54.1 KB
/
pl.html
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<!--
THE WISDOM AND/OR MADNESS OF CROWDS
by Nicky Case | apr 2018
- - - - - - - - - - -
FAN TRANSLATION GUIDE:
https://github.com/ncase/crowds#how-to-translate-this-thing
Hello fan-translaters! Thank you so, so much for your help.
I hope you know what you've gotten yourself into.
There's about 3600+ WORDS to translate, including
the Bonus Boxes and References.
To make things easier (or less painful, anyway) I've marked
what needs to be translated and how with big "TRANSLATE" comments.
Ctrl+F for "TRANSLATE" in uppercase to see what needs to be translated!
BUT BEFORE YOU TRANSLATE ANYTHING, DO THIS:
1) Look up the two-letter code of the language you're translating to:
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_ISO_639-1_codes
2) *COPY* index.html, and name the copy [two-letter-code].html
For example: de.html, ar.html, zh.html, etc...
3) Translate *THAT* page. Do NOT modify the original index.html!
And once you're done, go to "translations.txt", and follow the
instructions there to let this game "know" your translation exists.
Good luck, and thanks again!
<3,
~ Nicky Case
-->
<!DOCTYPE html>
<html lang="en"> <!-- lang="(TRANSLATE: set your language code here, same as the page name!) e.g: es, es-ES, pt-BR, ja, it, fr-CA, de, ..." -->
<head>
<!-- Meta Info -->
<title>Mądrość i/lub Szaleństwo Tłumów</title> <!-- <title>(TRANSLATE this part only)</title> -->
<meta name="description" content="interaktywny przewodnik po sieciach społecznych"/> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
<meta content="text/html;charset=utf-8" http-equiv="Content-Type">
<meta content="utf-8" http-equiv="encoding">
<meta charset="utf-8">
<link rel="icon" type="image/png" href="favicon.png">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/" hreflang="en">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/cs.html" hreflang="cs">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/es.html" hreflang="es-ES">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/fr.html" hreflang="fr">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/it.html" hreflang="it">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/ja.html" hreflang="ja">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/pt.html" hreflang="pt">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/ru.html" hreflang="ru">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/uk.html" hreflang="uk">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/vi.html" hreflang="vi">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/zh-CN.html" hreflang="zh-CN">
<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/zh-TW.html" hreflang="zh-TW">
<!-- Sharing -->
<meta itemprop="name" content="Mądrość i/lub Szaleństwo Tłumów"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
<meta itemprop="description" content="interaktywny przewodnik po sieciach społecznych"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
<meta itemprop="image" content="http://ncase.me/crowds/social/thumb.png">
<meta name="twitter:title" content="Mądrość i/lub Szaleństwo Tłumów"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
<meta name="twitter:description" content="interaktywny przewodnik po sieciach społecznych"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
<meta name="twitter:card" content="summary_large_image">
<meta name="twitter:site" content="@ncasenmare">
<meta name="twitter:creator" content="@ncasenmare">
<meta name="twitter:image" content="http://ncase.me/crowds/social/thumb.png">
<meta property="og:title" content="Mądrość i/lub Szaleństwo Tłumów"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
<meta property="og:description" content="interaktywny przewodnik po sieciach społecznych"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
<meta property="og:type" content="website">
<meta property="og:url" content="https://sin.github.io/crowds/pl.html">
<meta property="og:image" content="http://ncase.me/crowds/social/thumb.png">
<!-- Styles -->
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="css/index.css?v=7">
</head>
<body>
<!-- THE SLIDESHOW -->
<div id="container">
<!-- Simulation(s) in background -->
<div id="simulations_container">
<div id="simulations"></div>
</div>
<!-- Slideshow: words & buttons -->
<div id="slideshow_container">
<div id="slideshow"></div>
</div>
<!-- Scratch Transition -->
<canvas id="scratch" width="711" height="400"></canvas>
<!-- Skip -->
<div id="skip">Pomiń ></div> <!-- TRANSLATE -->
<!-- Modal -->
<div id="modal_container">
<div id="modal_bg"></div>
<div id="modal">
<div id="modal_close">⨯</div>
<div id="modal_content_container">
<div id="modal_content"></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<!-- Navigation: Audio, Contents, Share, Translations -->
<div id="navigation_container">
<div id="sound" mute="no">
<div id="sound_icon"></div>
<span id="sound_on"></span> <!-- TRANSLATE -->
<span id="sound_off"></span> <!-- TRANSLATE -->
</div>
<div id="sharing">
<a id="fb" target="_blank" href="TODO"></a>
<a id="tw" target="_blank" href="TODO"></a>
<a id="em" target="_blank" href="TODO"></a>
<span id="share_title">
Mądrość i/lub Szaleństwo Tłumów <!-- TRANSLATE -->
</span>
<span id="share_desc">
<!-- TRANSLATOR: keep this on ONE LINE or the social sharing will break! -->
Dlaczego grupy ludzi zachowują się mądrze, głupio, życzliwie, okrutnie? Interaktywny przewodnik po sieciach społecznych: <!-- TRANSLATE -->
</span>
</div>
<div id="navigation">
<!-- The chapters -->
<!-- TRANSLATE all the Chapter names! -->
<div chapter="Introduction">
<span>0</span>
<span>0. Wprowadzenie</span>
</div>
<div chapter="Networks">
<span>1</span>
<span>1. Powiązania</span>
</div>
<div chapter="Simple">
<span>2</span>
<span>2. Infekcje</span>
</div>
<div chapter="Complex">
<span>3</span>
<span>3. Złożone infekcje</span>
</div>
<div chapter="BB">
<span>4</span>
<span>4. Wiązania i pomosty</span> <!-- note: & is html for the "and" sign -->
</div>
<div chapter="SmallWorld">
<span>5</span>
<span>5. Mały świat</span>
</div>
<div chapter="Conclusion">
<span>6</span>
<span>6. Podsumowanie</span>
</div>
<div chapter="Credits">
<span>7</span>
<span>7. Autorzy</span>
</div>
<div chapter="Sandbox">
<span>★</span>
<span>★ Tryb piaskownicy! ★</span>
</div>
<!-- A divider -->
<span class="nav_divider"></span>
<!-- Bonus Notes & References -->
<div modal="bonus">
<span>?</span>
<span>Dodatkowe notatki!</span> <!-- TRANSLATE -->
</div>
<div modal="references">
<span style="margin-top: 7px; font-size: 35px;">*</span>
<span>Linki i adnotacje</span> <!-- TRANSLATE -->
</div>
<div modal="translations">
<span style="margin-top:5px; position:relative;"><span style="
position: absolute;
top: -8px;
left: 6px;
">A</span><span style="
position: absolute;
font-size: 16px;
top: -1px;
left: 16px;
">あ</span></span>
<span>Tłumaczenia</span> <!-- TRANSLATE -->
</div>
<!-- The hover bubble -->
<span id="nav_bubble"></span>
</div>
<div id="translations"></div>
<div id="social"></div>
</div>
<!-- The Pencil -->
<div id="pencil_container">
<canvas id="pencil"></canvas>
</div>
<!-- Preloader -->
<div id="pre_preloader">
<div>ładowanie...</div> <!-- TRANSLATE -->
</div>
</body>
</html>
<!-- - - - - -->
<!-- SCRIPTS -->
<!-- - - - - -->
<script src="js/lib/helpers.js"></script>
<script src="js/lib/inobounce.js"></script>
<script src="js/lib/minpubsub.src.js"></script>
<script src="js/lib/howler.min.js"></script>
<script src="js/lib/Key.js"></script>
<script src="js/lib/Mouse.js"></script>
<script src="js/lib/Sprite.js"></script>
<script src="js/slideshow/Slideshow.js"></script>
<script src="js/slideshow/Pencil.js"></script>
<script src="js/slideshow/Boxes.js"></script>
<script src="js/slideshow/Scratch.js"></script>
<script src="js/slideshow/Navigation.js"></script>
<script src="js/slideshow/SimUI.js"></script>
<script src="js/slideshow/SandboxUI.js"></script>
<script src="js/slideshow/Modal.js?v=5"></script>
<script src="js/slideshow/Preloader.js"></script>
<script src="js/slideshow/Translations.js?v=5"></script>
<script src="js/sim/Peep.js?v=2"></script>
<script src="js/sim/Connection.js"></script>
<script src="js/sim/ConnectorCutter.js"></script>
<script src="js/sim/Simulations.js"></script>
<script src="js/chapters/A_Preloader.js"></script>
<script src="js/chapters/B_Introduction.js"></script>
<script src="js/chapters/C_Networks.js"></script>
<script src="js/chapters/D_Simple_Contagion.js"></script>
<script src="js/chapters/E_Complex_Contagion.js"></script>
<script src="js/chapters/F_Bonding_And_Bridging.js"></script>
<script src="js/chapters/G_Small_World.js"></script>
<script src="js/chapters/H_Conclusion.js"></script>
<script src="js/chapters/I_Credits.js"></script>
<script src="js/chapters/J_Sandbox.js?v=2"></script>
<script src="js/main.js"></script>
<!-- - - - - - - - - - - - -->
<!-- THE SLIDESHOW'S WORDS -->
<!-- - - - - - - - - - - - -->
<!--
This is the bulk of what you need to TRANSLATE!
Translate just the text that's within the <tag></tags>
If you're using a code editor (like Sublime Text https://www.sublimetext.com/),
it should automatically highlight what the text is (usually in white).
-->
<span style="display:none">
<!-- Preloader -->
<words id="preloader_title">
<div style="font-size: 30px;">
<br>
<span style="font-size: 60px;letter-spacing: 4px;">Mądrość</span>
<span style="position:relative;top: -10px;">i/lub</span>
<span style="font-size: 60px;">Szaleństwo</span>
<br>
<span style="position: relative;top: -11px;"></span>
<br>
<span style="font-size: 100px;line-height: 80px;position: relative;top: -15px; display:block;">Tłumów</span>
</div>
<div style="color:#999">
<!-- TRANSLATE note: comment out the line below... -->
<!-- playing time: 30 min • by nicky case, april 2018 -->
<!-- ...and UN-comment + TRANSLATE this line! -->
autor: nicky case • tłumaczenie: mateusz sienkan • <a href='.'>original in English</a>
</div>
</words>
<words id="preloader_button">
<next></next>
</words>
<words id="preloader_loading">
ładowanie...
</words>
<words id="preloader_play">
zagrajmy! <div class="rarr"></div>
</words>
<!-- Introduction -->
<!--
TRANSLATE note: to make the text stay in a circle, I added lots of <br> breaks.
You may have to re-arrange the <br>'s in order to do your translation.
It shouldn't look too bad if they're slightly off, though!
Also, <b></b> bolds a word/phrase, and <i></i> italicizes a word/phrase.
-->
<words id="intro">
<br><br><br>
Sir Isaac Newton uważał się za bystrzaka!
<br>
Wynalazł przecież rachunek różniczkowy i teorię grawitacji,
<br>
powinien więc poradzić sobie inwestując na giełdzie, prawda?
<br>
W każdym razie, mówiąc krótko, stracił 4 600 000 dolarów
<br>
(w przeliczeniu na dzisiejsze) na szale spekulacyjnym w 1720 roku,
<br>
znanym jako Bańka Mórz Południowych.
<br><br>
Newton powiedział później, że
<br>
<i>“może przewidzieć ruch gwiazd, ale nie szaleństwo ludzi.”</i>
<next>taak, trudna sprawa<div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="intro_2">
<div style="height:0.5em"></div>
Oczywiście, to nie jedyny raz, gdy
<br>
rynki, instytucje, a nawet całe demokracje
<br>
wyrwały się spod kontroli — <i>szaleństwo</i> tłumów.
<br>
A jednak, gdy już zaczynasz tracić wiarę w ludzkość,
<br>
dostrzegasz akcje ratunkowe podczas huraganów,
<br>
społeczności wspólnie znajdujące rozwiązania problemów,
<br>
ludzi walczących o lepsze jutro — <i>mądrość</i> tłumów!
<div style="height:0.9em"></div>
<b>Ale <i>dlaczego</i> niektóre tłumy zwracają się ku szaleństwu lub mądrości?</b>
<br>
Żadna teoria nie może wyjaśnić wszystkiego, ale myślę,
<br>
że nowa dziedzina nauki, <b>network science</b>,
<br>
może przybliżyć nam odpowiedź! Jej główną ideą jest:
<br>
aby zrozumieć tłumy, powinniśmy spojrzeć nie na
<br>
<i>pojedyncze osoby</i>, tylko...
<next>...<i>powiązania</i> między nimi. <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<!-- Networks -->
<words id="networks_tutorial_start">
<b>Narysujmy sieć!</b>
Każde połączenie reprezentuje przyjaźń pomiędzy dwoma osobami:
</words>
<words id="networks_tutorial_connect">
narysuj by połączyć
</words>
<words id="networks_tutorial_disconnect">
przekreśl by rozdzielić
</words>
<words id="networks_tutorial_end">
gdy już skończysz gryzmolić i bawić się,
<next wiggle>kontynuuj <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="networks_threshold">
Okej, społeczne powiązania to coś więcej, niż rysowanie ładnych obrazków. Ludzie budują swój obraz świata <i>obserwując</i> otaczające ich osoby. Na przykład, patrzą po swoich znajomych, aby dowiedzieć się <b>jaki % ich przyjaciół (nie licząc ich samych)</b> nadużywa alkoholu. <icon name="yellow"></icon>
</words>
<words id="networks_threshold_instruction">
<b>Rysuj/przecinaj powiązania i zobacz co się stanie! <div class="rarr"></div> </b>
</words>
<words id="networks_threshold_end">
<next>okej, rozumiem</next>
</words>
<words id="networks_pre_puzzle">
Sieci mogą też <i>oszukiwać</i> ludzi.
Podobnie jak Ziemia wydaje się płaska, bo na niej jesteśmy,
ludzie mogą wyciągać błędne wnioski na temat społeczeństwa, ponieważ <i>są jego częścią</i>.
</words>
<words id="optional_reading">
<div style="position:absolute; top:5px;">
<i>opcjonalne</i>, dodatkowe notatki! ↑
</div>
<div style="position:absolute; left:216px; top:10px;">
↓ linki i adnotacje
</div>
</words>
<words id="networks_pre_puzzle_2">
<bon id="books"></bon>
<br>
Na przykład, badanie<ref id="drunk"></ref> z 1991 roku wykazało: „niemalże wszyscy studenci twierdzą, że ich znajomi piją więcej, niż w rzeczywistości”.
Ale to wydaje się nieprawdopodobne!
Jak to możliwe?
Cóż, za chwilę sam/a odkryjesz odpowiedź, rysując sieć. Nadszedł czas by…
<next>OSZUKAĆ WSZYSTKICH <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="networks_puzzle">
<b style="font-size:2em">CZAS NA QUIZ!</b>
<br>
Przekonaj <i>wszystkich</i> by myśleli, że większość ich znajomych (próg 50%) nadużywa alkoholu <icon name="yellow"></icon>
<br>
(mimo, że osoby nadużywające alkoholu stanowią tylko 1/3 grupy!)
</words>
<words id="networks_puzzle_metric">
<b>OSZUKANO:</b>
</words>
<words id="networks_puzzle_metric_2">
na 9 osób
</words>
<words id="networks_puzzle_end">
Gratulacje! Zmanipulowałeś/aś grupę studentów, by uwierzyła w powszechność tej niewiarygodnie szkodliwej normy społecznej!
<br>
Tak trzymaj!
<next wiggle>...uch, dzięki?</next>
</words>
<words id="networks_post_puzzle">
To co właśnie stworzyłeś/aś nazywane jest <i>Iluzją większości</i><ref id="majority"></ref>,
wyjaśnia ona również dlaczego ludzie myślą, że ich poglądy polityczne należą do większości,
lub dlaczego ekstremizm wydaje się powszechniejszy niż jest w rzeczywistości.
<i>Szaleństwo.</i>
<bon id="connections"></bon>
Ale ludzie nie tylko pasywnie <i>obserwują</i> przekonania i zachowania innych,
również aktywnie je <i>kopiują</i>.
Okej, to teraz przyjrzyjmy się czemuś, co naukowcy nazywają…
<next>„Infekcjami!” <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<!-- Simple Contagions -->
<words id="simple_simple">
<i>Odłóżmy na chwilę kwestię „progów” na bok.</i>
Poniżej mamy osobę <icon name="red"></icon> posiadającą pewną informację.
<i>Nieprawdziwą</i> informację. „Fake newsa”, jak to się teraz mówi.
<br>
Każdego dnia osoba ta rozpowszechnia plotkę wśród swoich znajomych, jak wirusa.
<br>
A oni rozpowszechniają ją wśród <i>swoich</i> znajomych. I tak dalej.
<br>
<b>
Rozpocznij symulację! <div class="darr"></div>
(nie możesz rysować <i>podczas gdy</i> symulacja jest uruchomiona)
</b>
</words>
<words id="simple_simple_2">
Uwaga: mimo negatywnej nazwy, „infekcje” mogą być dobre lub złe (lub neutralne lub niejasne).
Istnieją mocne statystyczne dowody<ref id="contagion"></ref>, że palenie, zdrowie, szczęście, wzorce głosowania i współpraca są „zaraźliwe” —
a nawet pewne przesłanki, że samobójstwa<ref id="suicides"></ref> i masowe strzelaniny<ref id="shootings"></ref> również.
</words>
<words id="simple_simple_end">
<next wiggle>cóź, to smutne <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="simple_cascade">
Rzeczywiście tak jest.
W każdym razie, <b>CZAS NA QUIZ!</b>
<br>
Narysuj sieć i uruchom symulację,
tak by <i>każdy</i> został „zainfekowany”.
<br>
(nowa zasada: nie możesz przecinać <i>pogrubionych</i> powiązań)
</words>
<words id="simple_cascade_end">
<next wiggle>fan-tas-tycz-nie <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="simple_post_cascade">
Takie rozprzestrzenianie się szaleństwa nazywa się <b>„kaskadą informacyjną”</b>.
Newton padł ofiarą takiej kaskady w 1720 roku. Światowe instytucje finansowe padły ofiarą kaskady w 2008.<ref id="subprime"></ref>
<br><br>
Jednakże: <i>ta symulacja jest błędna.</i>
Większość idei <i>nie</i> rozprzestrzenia się jak wirusy.
Na wiele wierzeń i zachowań trzeba być „wystawionym” więcej niż jeden raz, aby zostać „zainfekowanym”.
Więc naukowcy wymyślili nowy, lepszy sposób opisywania rozprzestrzeniania się idei/zachowań i nazwali go…
<next wiggle>“<i>Złożonymi</i> infekcjami!” <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<!-- Complex Contagions -->
<words id="complex_complex">
Wróćmy do „progów” oraz przykładu z nadużywaniem alkoholu <icon name="yellow"></icon>!
Gdy grałeś/aś pierwszy raz, ludzie nie zmieniali swojego zachowania.
<br><br>
Teraz sprawdźmy co się stanie, jeśli ludzie też zaczną nadużywać alkoholu <i>gdy więcej niż 50% ich znajomych pije za dużo!</i>
<b>Zanim zaczniesz symulację, zastanów się co według Ciebie <i>powinno</i> się wydarzyć.</b>
<br><br>
<b>Uruchom symulację i zobacz co naprawdę się stanie! <div class="rarr"></div></b>
</words>
<words id="complex_complex_2">
<span style="line-height:1.3em; display:block;">
W przeciwieństwie do naszego wcześniejszego zarażającego „fake newsa” <icon name="red"></icon>, ta infekcja <i>nie</i> rozprzestrzenia się na każdego!
Pierwsze kilka osób zostało „zainfekowanych”, ponieważ choć są wystawieni na wpływ tylko jednego pijaka, ten pijak stanowi 50% ich znajomych. (tak, są bardzo samotni)
<br>
W przeciwieństwie do nich, osoba blisko końca łańcucha <i>nie</i> została „zainfekowana”, bo choć została wystawiona na wpływ pijaka, to nie przekroczyła progu 50%+.
<div style="height:0.75em"></div>
Ten <i>relatywny</i> % „zainfekowanych” znajomych ma znaczenie.
<i>To jest</i> różnica pomiędzy teorią <b>złożonych infekcji</b><ref id="complex"></ref>, a naszą naiwną rozprzestrzenia-się-jak-wirus teorią <b>prostych infekcji</b>.
(można uznać, że „proste infekcje są po prostu infekcjami z progiem zarażania „więcej niż 0%”)
<div style="height:0.75em"></div>
Jednakże, infekcje nie muszą być złe —
więc dość już tego <i>szaleństwa</i> tłumu, co powiesz na…
<next>...<i>mądrość</i> tłumu?</next>
</span>
</words>
<words id="complex_complex_3">
Tutaj mamy osobę <icon name="blue"></icon>, która jako wolontariusz… no nie wiem, ratuje ludzi podczas huraganów lub udziela korepetycji dzieciom ze swojej lokalnej społeczności, czy coś takiego.
Rzecz w tym, że jest to „pozytywna” złożona infekcja.
Jednak tym razem ustalmy, że próg wynosi tylko 25% —
ludzie chętnie zostają wolontariuszami, ale tylko jeśli 25% lub więcej ich znajomych też już to robi.
<br>
Hej, dobra wola wymaga trochę społecznej zachęty.
<br><br>
<b>← „Zainfekuj” wszystkich pozytywnymi wibracjami!</b>
</words>
<words id="complex_complex_3_end">
<span style="line-height:1.3em; display:block;">
<b>Uwaga:</b> Wolontariat jest tylko <i>jedną</i> z wielu złożonych infekcji!
Inne to: frekwencja wyborcza, zdrowe nawyki, kwestionowanie własnych przekonań, poświęcanie czasu na głębsze zrozumienie problemu — wszystko co potrzebuje więcej niż pojedynczej „ekspozycji”.
Złożone infekcje <i>niekoniecznie</i> muszą być mądre,
ale bycie mądrym jest złożoną infekcją.
<div style="height:0.75em"></div>
(Więc czym są prawdziwe <i>proste</i> infekcje?
<br>
Zwykle drobnymi ciekawostkami, jak na przykład „opos ma 13 sutków”<ref id="possum"></ref>)
<bon id="contagions"></bon>
Aby <i>naprawdę</i> pokazać potęgę i niesamowitość złożonych infekcji, powróćmy teraz do…
<next>...wcześniejszej zagadki <div class="rarr"></div> </next>
</span>
</words>
<words id="complex_cascade">
Pamiętasz to? Tym razem, dzięki <i>złożonej</i> infekcji, będzie trochę trudniej…
<br>
<b>Spróbuj „zainfekować” złożoną mądrością każdego! <div class="darr"></div></b>
</words>
<words id="complex_cascade_feel_free">
(po prostu naciśnij 'start' i <i>wypróbuj</i> tyle rozwiązań ile tylko chcesz)
</words>
<words id="complex_cascade_end">
<next wiggle>O JA CIĘ KRĘCĘ <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="complex_post_cascade">
Teraz możesz myśleć, że wystarczy jedynie dodawać więcej połączeń, aby rozprzestrzenić dowolną infekcję,
„złożoną” lub „prostą”, dobrą lub złą, mądrą lub szaloną.
Ale czy na pewno? Cóż, wróćmy do…
</words>
<words id="complex_post_cascade_end">
<next wiggle>…innej wcześniejszej zagadki <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="complex_prevent">
Jeśli naciśniesz „start” poniżej, złożona infekcja <icon name="blue"></icon> po prostu rozprzestrzeni się na każdego.
Bez niespodzianek.
Ale teraz, zróbmy całkowitą <i>odwrotność</i> tego co robiliśmy dotychczas:
<b>narysuj sieć tak, by <i>zapobiec</i> rozprzestrzenieniu się infekcji na każdego! <div class="darr"></div></b>
</words>
<words id="complex_prevent_2">
Widzisz?
Choć więcej połączeń będzie zawsze pomagać w rozprzestrzenianiu się <i>prostych</i> idei,
<b>dodatkowe połączenia mogą zaszkodzić w rozprzestrzenianiu się <i>złożonych</i> idei!</b>
(to sprawiło, że zastanawiasz się nad Internetem, co?)
<br>
Nie jest to tylko teoretyczny problem. Może być sprawą życia…
</words>
<words id="complex_prevent_end">
<next wiggle>…lub śmierci. <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="complex_groupthink">
Ludzie w NASA byli bystrzakami.
Przecież użyli teorii Newtona by wysłać ludzi na Księżyc.
W każdym razie, krótko mówiąc, w 1986 roku,
<i>pomimo ostrzeżeń inżynierów</i>,
wystrzelili <i>Challengera</i>,
który eksplodował i zabił 7 osób.
Bezpośrednia przyczyna:
tamtego ranka było zbyt zimno.
<div style="height:0.9em"></div>
Mniej bezpośrednia przyczyna: menadżerowie zignorowali ostrzeżenia inżynierów.
Dlaczego? Z powodu <b>syndromu grupowego myślenia</b><ref id="groupthink"></ref>.
Gdy grupa jest <i>zbyt</i> ściśle związana, (a tak się dzieje w kadrach kierowniczych instytucji)
staje się odporna na złożone idee, które kwestionują ich przekonania lub ego.
<div style="height:0.9em"></div>
W ten sposób instytucje padają ofiarą szaleństwa tłumów.
Ale jak możemy „zaprojektować” nasze tłumy na <i>mądrość</i>?
W skrócie, dwa słowa:
<next>Wiązanie i pomostowanie <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<!-- Bonding & Bridging -->
<words id="bonding_1">
← Za mało połączeń, idea nie może się rozprzestrzenić.
<br>
Za dużo połączeń, pojawia się gromadomyślenie. <div class="rarr"></div>
</words>
<words id="bonding_2">
<b>
Narysuj grupę znajdując złoty środek:
wystarczająco powiązań by rozprzestrzenić złożoną ideę!
<div class="darr"></div>
</b>
</words>
<words id="bonding_end">
Łatwizna! Liczba połączeń <i>wewnątrz</i> grupy nazywana jest <b>wiążącym kapitałem społecznym</b><ref id="social_capital"></ref>.
Ale co z połączeniami…
<next wiggle>...<i>pomiędzy</i> grupami?</next>
</words>
<words id="bridging_1">
Jak już pewnie się domyślasz,
liczba połączeń <i>pomiędzy</i> grupami nazywana jest <b>kapitałem społecznym pomostowym</b>.
Jest to ważne, ponieważ pomaga członkom grupy otworzyć się na idee kwestionujące ich dotychczasowe przekonania.
<b>Zbuduj most, by „zainfekować” wszystkich złożoną mądrością:</b>
</words>
<words id="bridging_end">
Pomostowanie również ma swój złoty środek.<ref id="bridge"></ref>
(zadanie z kaktusem: spróbuj narysować most tak gruby, że złożona infekcja <i>nie</i> może przez niego przejść!)
Skoro już wiemy jak „projektować” powiązania <i>wewnątrz</i> i <i>pomiędzy</i> grupami, zróbmy…
<next wiggle>...OBYDWIE te rzeczy na raz!</next>
</words>
<words id="bb_1">
<b style="font-size:1.5em">FINAŁOWY QUIZ!</b>
<br>
Narysuj połączenia wewnątrz grup (wiązanie) i pomiędzy grupami (pomostowanie)
aby rozprzestrzenić mądrość po całym tłumie:
</words>
<words id="bb_2">
Gratulacje, właśnie narysowałeś/aś bardzo wyjątkowy rodzaj sieci!
Sieci z odpowiednią ilością wiązań i pomostów są nadzwyczaj ważne, nazywane są…
<next wiggle>“Sieciami Small World” <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<words id="bb_small_world_1">
<i>"Jedność bez jednolitości". "Różnorodność bez podziałów". "E Pluribus Unum: z wielu, jeden".</i>
<br>
Niezależnie jak to sformułujemy,
ludzie na przestrzeni wieków i kultur często dochodzą do tego samego wniosku:
<b>
zdrowe społeczeństwo potrzebuje odpowiedniej liczby powiązań <i>wewnątrz</i> grup oraz pomostów <i>pomiędzy</i> grupami.
</b>
Czyli:
</words>
<words id="bb_small_world_2">
Nie tego...
<br>
(bo idee nie mogą się rozprzestrzeniać)
</words>
<words id="bb_small_world_3">
ani tego...
<br>
(bo pojawia się groupthink)
</words>
<words id="bb_small_world_4">
...tylko <i>TEGO:</i>
</words>
<words id="bb_small_world_5">
Naukowcy dysponują dziś matematyczną definicją tej starożytnej mądrości: <b>sieć small-world</b><ref id="small_world"></ref>.
Ten optymalny miks wiązań i pomostów opisuje jak
połączone są nasze neurony<ref id="swn_neurons"></ref>,
sprzyja zbiorowej kreatywności<ref id="swn_creativity"></ref>
oraz rozwiązywaniu problemów<ref id="swn_social_physics"></ref>,
a nawet pomógł kiedyś prezydentowi USA Johnowi F. Kennedy'emu uniknąć (o mały włos) wojny nuklearnej!<ref id="swn_jfk"></ref>
<br>
Więc, tak, małe światy to wielka sprawa.
</words>
<words id="bb_small_world_end">
<next>okej, podsumujmy... <div class="rarr"></div> </next>
</words>
<!-- Sandbox -->
<words id="sandbox_caption">
(pst... chcesz poznać sekret?<ref id="sandbox"></ref>)
</words>
<words id="sandbox_contagion">
Infekcja:
</words>
<words id="sandbox_contagion_simple">
prosta
</words>
<words id="sandbox_contagion_complex">
złożona
</words>
<words id="sandbox_color_chooser">
Kolor infekcji:
</words>
<words id="sandbox_tool_chooser">
Wybierz narzędzie...
</words>
<words id="sandbox_tool_pencil">
Rysuj Sieć
</words>
<words id="sandbox_tool_add">
Dodaj Osobę
</words>
<words id="sandbox_tool_add_infected">
Dodaj Zainfekowanego
</words>
<words id="sandbox_tool_move">
Przesuń
</words>
<words id="sandbox_tool_delete">
Usuń
</words>
<words id="sandbox_tool_clear">
<b>WYCZYŚĆ WSZYSTKO</b>
</words>
<words id="sandbox_shortcuts_label">
(...lub, użyj skrótów!)
</words>
<words id="sandbox_shortcuts">
[1]: Dodaj Osobę [2]: Dodaj Zainf.
<br>
[Spacja]: Przesuń [Backspace]: Usuń
</words>
<!-- Conclusion -->
<words id="conclusion_1">
<div style="font-size: 30px;">
PODSUMOWUJĄC: w tym wszystkim chodzi o...
</div>
<div style="
width: 100%;
position: absolute;
font-size: 88px;
top: 20px;
line-height: 100px; display:block;
">
Infekcje i powiązania
</div>
<div style="
width: 710px;
position: absolute;
top: 125px;
left: 250px;
">
<b>Infekcje:</b>
Jak neurony przekazują sygnały w mózgu,
tak ludzie przekazują wierzenia i zachowania w społeczeństwie.
Wpływamy nie tylko na naszych znajomych, ale też znajomych naszych znajomych, a nawet znajomych tych ostatnich!<ref id="three_degrees"></ref>
Tak jak i w świecie neuronów, nie tylko sygnały mają znaczenie, ale również…
</div>
<div style="
width: 710px;
position: absolute;
top: 275px;
left: 250px;
">
<b>Powiązania:</b>
Za mało powiązań — złożone idee nie mogą się rozprzestrzeniać.
Za <i>dużo</i> powiązań — złożone idee zostają zdławione przez groupthink.
Sztuczka polega na tym by zbudować sieć small-world, optymalny miks powiązań i pomostów: <i>e pluribus unum.</i>
</div>
<div style="
width: 350px;
position: absolute;
top: 410px;
left: 220px;
text-align: center;
color: #999;
">
(chcesz stworzyć własną symulację?
Zobacz Tryb piaskownicy, klikając przycisk (★) poniżej!)
</div>
<div style="
width: 400px;
position: absolute;
top: 395px;
right: 0px;
text-align: right;
">
A co z pytaniem, które zadaliśmy na początku?
<i>Dlaczego</i> niektóre tłumy zwracają się ku…
</div>
<div style="
width: 300px;
position: absolute;
top: 460px;
right: 0px;
">
<next>...mądrości lub szaleństwu?</next>
</div>
</words>
<words id="conclusion_2">
<span style="line-height:1.4em; display:block;">
<div style="height:0.5em"></div>
Od Newtona, przez NASA, po
<br>
network science, omówiliśmy dziś wiele rzeczy.
<br>
Podsumowując, szaleństwo tłumów może być kreowane
<br>
nie tylko przez <i>pojedyncze osoby</i>, ale i to w jaki sposób
<br>
są one uwięzione w lepkiej pajęczynie sieci społecznych.
<div style="height:0.9em"></div>
To <i>nie</i> oznacza porzucenia osobistej odpowiedzialności,
<br>
jesteśmy wszak <i>twórcami</i> tej sieci. Ulepszaj więc swoje infekcje:
<br>
bądź sceptyczny/a wobec idei, które Ci schlebiają<ref id="flatter"></ref>, poświęcaj czas
<br>
na zrozumienie złożonych idei. Oraz ulepszaj swoje powiązania:
<br>
buduj więzi z podobnymi do siebie, ale również mosty przez
<br>
podziały polityczne i kulturowe.
<div style="height:0.9em"></div>
Możemy utkać mądrą sieć. Oczywiście jest to trudniejsze
<br>
niż rysowanie kresek na ekranie, ale efekty...
<next>...są tego warte.</next>
</span>
</words>
<words id="conclusion_3">
<i>
„Wszystkie triumfy i katastrofy tego świata ludzie powodują
<br>
nie dlatego, że są z gruntu dobrzy, albo z gruntu źli,
<br>
lecz dlatego, że są ludźmi.”
</i>
<br>
<span style="position:relative; top:5px">~</span> Neil Gaiman i Terry Pratchett
<div style="height:0.8em"></div>
<next small><3</next>
</words>
<!-- Credits -->
<words id="credits">
<div style="text-align:center; color:#fff; letter-spacing: 1px; font-size: 24px; line-height: 27px;">
<span style="color:#777; position:relative; top:5px;">
stworzone przez</span>
<div style="font-size: 3em; line-height: 1.0em;">
NICKY CASE</div>
<a target="_blank" href="http://ncase.me" style="text-decoration:none">
zobacz inne moje dzieła</a> ·
<a target="_blank" href="https://twitter.com/ncasenmare" style="text-decoration:none">
śledź mnie na twitterze</a>
<br><br>
<span style="color:#777; position:relative; top:5px; display: inline-block; margin-top: 15px;">
dużo miłości i wielkie dzięki dla</span>
<div style="font-size: 3em; line-height: 1.0em;">
MOICH PATRONÓW NA PATREONIE</div>
<a target="_blank" href="https://www.patreon.com/ncase" style="text-decoration:none">
pomóż mi zrobić więcej takich rzeczy! <3</a>
<br>
<a onclick='publish("reference/show", ["supporters"]);'>
zobacz moich patronów</a> ·
<a onclick='publish("reference/show", ["playtesters"]);'>
zobacz testerów</a>
<br><br>
<span style="color:#777; position:relative; top:5px;">
tłumaczenie na język polski</span>